Voeding voor een gezonde huid
Veel uiteenlopende huidaandoeningen hebben het optreden van een ontstekingsreactie als gemeenschappelijk kenmerk, met acné en eczeem als bekende voorbeelden. In deel 1 van dit artikel wordt ingegaan op het ontstaan van deze twee huidaandoeningen en wat hieraan gedaan kan worden met voeding, suppletie en aanpassingen van de levensstijl voor een gezonde huid.
De huid is het grootste orgaan van de mens en vormt samen met de slijmvliezen de belangrijkste barrière van het lichaam. De huid biedt bescherming tegen schadelijke invloeden van buitenaf. Het vangt signalen op van de buitenwereld (de leefomgeving) en binnenwereld (het lichaam) en communiceert deze signalen op ingenieuze wijze aan andere delen van ons lichaam. De huid is een weerspiegeling van de totale gezondheid.
Ontstekingsreacties staan in relatie met de conditie van ons immuunsysteem. Dit ingewikkelde systeem, wat in de volksmond ‘de weerstand’ wordt genoemd, begint in de darmen. Een deel van het immuunsysteem heeft als taak het lichaam te beschermen en ‘regelt’ de reactie van het lichaam op stoffen waarmee het lichaam in aanraking komt – via de huid of slijmvliezen. Voor de darmslijmvliezen is een speciale rol weggelegd in het immuunsysteem.
Voedselallergie kan zichtbaar worden via de huid
Indien de darmslijmvliezen optimaal functioneren zal het immuunsysteem juist reageren op de binnenkomst van verschillende stoffen. Wanneer het darmslijmvlies van onvoldoende kwaliteit is, kan het immuunsysteem ontregeld raken, doordat het darmslijmvlies onjuist registreert en verkeerde signalen doorstuurt. Hierdoor kan het lichaam overmatig reageren op stoffen, wat ontstekingsreacties tot gevolg kan hebben.
Een reactie op één plaats door een voedselallergie, uit zich elders in het lichaam; via de huid in de vorm van eczeem. Zo blijkt hoe de slijmvliezen, het immuunsysteem en de huid verbonden zijn. Een gave huid begint met een gezonde weerstand. Een gezonde weerstand begint met een goede integriteit van het darmslijmvlies. [1]
Een goede darmflora: noodzakelijk voor een gezonde huid
De darmflora heeft een grote invloed op de gezondheid: ze is verantwoordelijk voor de spijsvertering en de productie van 
spijsverteringsenzymen (zoals lactase), heeft een antischimmel, virus en gist werking, verlaagt de pH, vermindert voedselallergieën en versterkt het immuunsysteem. Tevens speelt de darmflora een rol bij de productie en een betere biobeschikbaarheid van vitaminen en mineralen en zorgt het voor een inwendige reiniging van het lichaam.
Het goed functioneren van het darmslijmvlies is afhankelijk van vetten uit de voeding en een gezonde darmflora. Een gezonde darmflora komt omgekeerd juist voort uit een optimaal functionerend darmslijmvlies wat een sterke voedingsbodem biedt voor de juiste micro-organismen.
Deze micro-organismen zijn bacteriën die in de darmen voorkomen. Een gezonde darmflora is het resultaat van een microscopisch samenspel tussen miljarden gunstige (probiotische) en ongunstige (pathogene) bacteriën.De verhouding tussen deze twee dient in evenwicht te zijn. Stress, bestraling, klimaatsverandering, narcose, ouderdom, vervuiling, antibiotica gebruik en geraffineerde voeding kunnen de darmflora verstoren.
Aanvulling van microbiotica verbetert huidaandoeningen
Een sterke darmflora heeft een zeer positief effect op de conditie van het afweersysteem. Microbiotische bacteriën kunnenontstekingen doen verminderen doordat ze de weerstand (via het immuunsysteem) verhogen.
Dit ontstekingsremmende effect beperkt zich niet alleen tot de darmen; lactobacillus- en bifidobacteriën blijken huidaandoeningen significant te verbeteren. Zo is de Lactobacillus rhamonosus stam vooral effectief gebleken bij (atopisch) eczeem. [1,2]
Vezelrijke voeding werkt ondersteunend bij het gebruik van microbiotica, omdat zij een gunstig effect hebben op de darmflora en met name op de Bifidobacteriën in de dikke darm. Microbiotica zelf werken synergetisch, omdat een goede darmflora de absorptie van voedingsstoffen duidelijk verbeterd. Daarnaast kunnen therapeutische hoeveelheden zink de koloniseerbaarheid van bacteriestammen verbeteren.
Prostaglandines en huidproblemen
De darmen en het darmslijmvlies voeden zich met vetten uit de voeding. Ook voorzien de vetten het lichaam van de juiste grondstof voor zogenaamde prostaglandines. Deze hormoonachtige stoffen sturen tal van lichaamsprocessen aan in samenhang met andere, vergelijkbare stoffen.
De hormoonaanmaak (acné), histamine-afgifte (netelroos), celdeling (psoriasis) en ontstekingsbevordering en –remming (acné, psoriasis) worden geregeld door prostaglandines. Wanneer de prostaglandine-aanmaak verstoord is, kan dit dus gemakkelijk leiden tot huidproblemen.
Een veelvoorkomende oorzaak van deze verstoring is dat men een onjuiste verhouding binnenkrijgt tussen vetten; te weining onverzadigde vetten en teveel verzadigde vetten. In deze situatie beschikt het lichaam in onvoldoende mate over de grondstoffen om de juiste prostaglandines aan te maken.
Bij alle huidproblemen is minder gebruik van verzadigde vetten uit vlees, melk en kaas en meer gebruik van onverzadigde vetten uit koudgeperste plantaardige oliën aan te bevelen. [1]
GLA vetzuren: goed voor de huid
Het onverzadigde omega-6 vetzuur GLA (gamma-linoleenzuur) heeft een bijzonder gunstig effect op de opbouw van de huid, de darmslijmvliezen en werkt ontstekingsremmend. Bij huidproblemen als eczeem en acné is het raadzaam om GLA in te zetten als supplement, naast een uitgebalanceerde voeding.
Wanneer het lichaam de vetten linolzuur en alfa-linoleenzuur via de voeding binnenkrijgt, zet zij deze om naar GLA. Voor de omzetting hiervan is het enzym delta-6-desaturase (D6D) verantwoordelijk. Dit enzym is echter erg gevoelig voor verstoring. Het is gebleken dat eczeem vooral voorkomt bij mensen die een defect hebben in het omzettingsproces. [3]
Toxische belasting verstoort aanmaak GLA
Delta-6-desaturase wordt beïnvloed door toxische belasting, wat een grote aanslag vormt voor dit systeem; het kan een goede werking van dit enzym blokkeren. De belangrijkste en veelvoorkomende verstoorders zijn:
– Overmatig alcoholgebruik
– Medicijngebruik (inclusief de anticonceptiepil)
– Voedingsstoffentekorten, met name: vitamine B3, B6, C, E en de mineralen magnesium en zink
– Hoge cholesterolspiegels
– Transvetten
– Het verouderingsproces in het algemeen
– Hyperinsulinemie
– Stress
– Virale infecties
– Blootstelling aan hoogenergetische straling
Pasgeborenen en jonge kinderen kunnen nog niet voldoende D6D aanmaken. Moedermelk is rijk aan GLA, terwijl flesvoeding geen GLA bevat. [4]
GLA vetzuren remmen ontstekingen
Een dergelijke D6D verstoring geeft een overschot aan linolzuur en een tekort aan de omzettingsproducten van linolzuur; vooral gamma-linoleenzuur (GLA) en dihomo-gammalinoleenzuur (DGLA). Deze twee omzettingsproducten zijn juist benodigd om daar het eerder genoemde ontstekingsremmende proglandine E1 van te maken.
Suppletie van GLA omzeilt de omzettingsstap van enzym D6D, van linolzuur naar zijn omzettingsproducten. Zo is GLA direct aanwezig om verder verwerkt te worden. Het lichaam kan GLA snel omzetten in DGLA.
Deze stof kan twee verschillende routes volgen voor verdere verwerking; de één gunstig, de ander ongunstig. In het gunstige geval wordt DGLA afgebroken tot prostaglandine E1 (PGE1) en andere ontstekingsremmende eicosanoïden.
In de ongunstige route wordt DGLA via het enzym delta-5-desaturase (D5D) omgezet in arachidonzuur, wat resulteert in ontstekingsbevorderende prostaglandinen E2 en leukotriënen [5]. Normaliter functioneert het D5D-enzym traag, waardoor er weinig arachidonzuurvorming via deze route plaatsvindt. Hoge insulinespiegels stimuleren dit enzym echter.
EPA samen met GLA geeft beste effect
Het omega-3 vetzuur EPA blijkt een remmend effect te hebben op het D5D-enzym, waardoor er minder arachidonzuur wordt gevormd. Bij hyperinsulinemie of chronische ontstekingen is het daarom aan te raden GLA suppletie te combineren met visolie. [1,4,6]
Teunisbloemolie is een bekende bron van GLA en wordt geregeld ingezet. De bernagieplant levert met zijn borageolie echter veel meer GLA. Waar teunisbloemolie gemiddeld 9 tot 10% GLA bevat, is borageolie een rijkere bron van dit effectieve vetzuur met zijn 21 tot 24% GLA. Bij zowel in- als uitwendig gebruik van deze olie blijkt zij de conditie van de huid gunstig te beïnvloeden. [4]
Vitamine A: sterk ontstekingsremmend
Reeds jaren staat vitamine A bekend als voedingsstof die betrokken is bij de huid. Bij een optimale inname zijn positieve effecten gerapporteerd op huidaandoeningen als acné, psoriasis, eczeem, huidzweren en wondgenezing[7,8].
Gezonde slijmvliezen zijn ook gerelateerd aan vitamine A; een lage status wordt direct gelinkt aan verergering van darmontstekingen. [9] Wanneer het darmmucosa-immuunsysteem ontregeld is, geeft dit een overproductie van ontstekingscytokines (eiwitten betrokken bij cel communicatie) af. [10]
Het blijkt dat het omzettingsproduct van vitamine A, all-trans-retinoïnezuur, een positieve invloed heeft op bepaalde cellen van het immuunsysteem. Specifieke, onder invloed van all-trans-retinoïnezuur, gevormde cellen hebben een regulerende activiteit op het immuunsysteem en voorkomen ongewenste ontstekingsreacties.
Tegelijkertijd is het omzettingsproduct in staat om de vorming van ontstekingsbevorderende Th17-cellen te remmen. Het is opvallend dat de FoxP3 cellen (met een sterk regulerende functie) veel receptoren hebben die ervoor zorgen dat zij specifiek naar de slijmvliezen migreren, met name naar de dunne darm. [11]
Vitamine D en het immuunsysteem
Bij de regulatie van het immuunsysteem is vitamine D betrokken. Een lage vitamine D status staat in verband met een verstoring van het immuunsysteem en allergische reacties. Vitamine D regelt de werking van immuuncellen, zoals monocyten, dendritische cellen, T- en B-cellen, wat een wisselwerking veroorzaakt tussen het aangeboren en het adaptieve immuunsysteem.
Een tekort aan vitamine D op jonge leeftijd is vastgesteld als één van de risicofactoren voor (voedsel)allergieën. Als eerste verdedigingsbarrière, beschermt het aangeboren immuunsysteem tegen het binnendringen van micro-organismen en ongewenste stoffen.
Verschillende effecten van vitamine D worden toegekend aan zijn werking op het aangeboren- en adaptieve immuunsysteem, het verminderen van ontstekingen, de bevordering van immuuntolerantie en het versterken van de integriteit van het darmslijmvlies.[12]
Commentaar
Wanneer de integriteit van het darmslijmvlies onvoldoende is en de doorlaatbaarheid verhoogd is doordat de ‘tight junctions’ niet tight genoeg tegen elkaar aan liggen, kunnen er stoffen door de darmwand lekken. Dan spreekt men van een ‘leaky gut’. Het immuunsysteem raakt dan geactiveerd omdat bepaalde eiwitten – allergenen – vanuit de voeding de bloedbaan in komen die daar eigenlijk niet horen.
Men kan testen door welke voedingsmiddelen een immunologische reactie wordt uitgelokt door middel van een IgG test van ProHealth. Met deze diagnostische test worden IgG-antilichamen tegen antigeen bestanddelen uit voedingsmiddelen aangetoond. Wanneer er IgG-antilichamen aanwezig zijn in het serum, spreekt men van een voedselintolerantie.
Zodra er voedingsmiddelen als allergenen uit de bus komen, kan men maatregelen nemen door bepaalde producten weg te laten uit de voeding. Dan kan er gestart worden met het kalmeren van het darmslijmvlies en het herstel hiervan. Na een aantal maanden kan men rustig aan beginnen voedingsmiddelen te introduceren.
Doe dit onder leiding van een natuurdiëtist, daar zij ondersteuning kan bieden bij het vormgeven van een volwaardige voedingspatroon, wanneer er (veel) voedingsmiddelen weggelaten moeten worden. Ook bij het herintroduceren van voedingsmiddelen kan zij begeleiding bieden bij het tempo en de hoeveelheid van te herintroducerende producten.
Adequate hoeveelheden van vitamine A, D, GLA en omega-3 spelen een rol bij een gave, gezonde huid. Ook het mineraal zink is een belangrijke speler in dit geheel. Laat uw voedingsstatus controleren op mogelijke tekorten met een bloedtest via de huisarts, natuur- of orthomoleculairarts, ziekenhuis, of klinisch werkend natuurdiëtist.
Naar eigen inzicht gaan suppleren is niet aan te raden; onjuiste of te hoge doseringen kunnen juist een nog grotere onbalans geven. Laat u adviseren door een kundige professional, om zo tot een individueel advies te komen, zodat uw huid weer van binnenuit kan stralen.
Lees hier deel 2: Acné en deel 3: Eczeem van deze Voeding voor een gezonde huid reeks
Bron: www.natuurdietisten.nl/voeding-huid-deel-1
Auteur: Maaike Soetermans, natuurdiëtist (redactielid Natuur Diëtisten Nederland)
Literatuur:
1. Solgar Times, De Huid. Jaargang 8, nr. 2
2. Natura Foundation, Probiotica Orthomoleculaire Therapie
3. Manku MS, Horrobin DF, Morse N et al. Reduced levels of prostaglandin precursors in the blood of atopic patients: defective delta-6-desaturase function as a biochemical basis for atopy. Prostaglandins Leukot Med. 1982 Dec;9(6):615-28
4. A. Hoogland, Het Dossier. Het belang van GLA bij eczeem
5. Gamma-linolenic acid (GLA). Monograph. Altern Med Rev. 2004 Mar;9(1):70-8
6. Solgar, GLA en (atopisch) eczeem, de rol van omega-6 vetzuren bij ontstekingsreacties in de huid
7. Combs, G.F. The Vitamins – Fundamental Aspects In Nutrition And Health, Second Edition. Academic Press, 1998, ISBN 0-12-183492-1.
8. Stipanuk, M.H. Biochemical and Physiological Aspects of Human Nutrition. W.B. Saunders Company, 2000, ISBN 0-7216-4452-X.
9. Reifen R. Vitamin A as an anti-inflammatory agent. Proc Nutr Soc, aug 2002; (3):397-400 10. Bai A. 2009, Wada Y. 2009
11. Seung G. Kang, Hyung W. Lim, Ourania M. Andrisani, Hal E. Broxmeyer, and Chang H. Kim. Vitamin A Metabolites Induce Gut-Homing FoxP3+ Regulatory T Cells. J. Immunol., Sep 2007; 179: 3724 – 3733
12. Noor H. A. Suaini, Yuxia Zhang, Peter J. Vuillermin, Katrina J. Allen, Leonard C. Harrison. Immune modulation by vitamin D and its relevance to food allergy. Nutrients, Aug 2015; 7(8): 6088–6108
