Voeding voor een gezonde huid: acné

De huidaandoening acné is een veelvoorkomend huidprobleem. In deel 1 van dit artikel was te lezen hoe deze aandoening ontstaat; er werd onder andere ingegaan op het belang van een gezond darmslijmvlies. In deel 2 van dit artikel wordt specifiek ingegaan op deze huidklacht: wat is acné precies? Aan bod komt welke aanpassingen in de voeding, suppletie en levensstijl direct invloed kunnen hebben, zodat uw huid weer gezond kan stralen.   

Acné

Jong of oud, velen worden getroffen door acné; 1 op de 2 mensen heeft er last van of last van gehad. Het komt met name in de puberteit voor, maar kan ook op latere leeftijd optreden. Acné komt voor op delen van de huid waar haarfollikels en actieve talgklieren aanwezig zijn. De huid rond en in de afvoergang van de talgklier vertoont een gestoorde verhoorning.

De huidcellen laten minder snel los van elkaar, zodoende ontstaat er een ophoping van huidcellen die huidporiën blokkeren. Dit uit zich in meeëters. Raakt de meeëter geïnfecteerd door de bacterie Proprionbacterium acnes, dan ontstaat er een ontsteking in de vorm van een met pus gevulde puist of rood gezwollen pukkel.

Veroorzakers van acné

De meest voorkomende vorm van acné is acné vulgaris. Het kan veroorzaakt worden door te hoge testosteronspiegels, een verstoorde insulinehuishouding, spijsverteringsproblemen, een bacteriële huidinfectie, stress en/of het gebruik van zuivel. Testosteron stimuleert de productie van talg en keratine.

Verhoogde testosteronspiegels ziet men veel in de puberteit, zowel bij jongens als bij meisjes. Een overproductie van talg zorgt voor een ophoping in de afvoergang van de talgklier, waarbij de huidporie ook geblokkeerd is door de verhoorning van de opperlaag van de huid. [1,2]

Hormonen beïnvloeden de huid

Het hormoon insuline zorgt voor een goede regulatie van de bloedsuikerspiegels. Wanneer de insulinehuishouding verstoord is, wordt het lichaam gevoeliger voor (huid)infecties en (huid)ontstekingen.

De productie van testosteron, Insuline Growth Like Factor (IGF-1) en Epidermaal Growth Factor (EFG) nemen bovendien toe. Zowel testosteron als IGF-1 stiumleren de productie van talg en keratine, EGF stiumuleert alleende productie van keratine. De kans op ontwikkeling en verergering van acné neemt hierdoor toe. [1]

Zowel in de reguliere als complementaire gezondheidszorg bestrijdt men acné met uitwendige middelen die de betreffende bacteriën doden of de afschilfering van de huid bevorderen, om zo de afsluiting van talgklieren te verminderen, waardoor de vorming van meeëters afneemt.

Vanuit de reguliere gezondheidszorg wordt veelal gekozen voor een hormoonbehandeling zoals de pil om de talgproductie te beperken. Het is echter noodzakelijk om het lichaam van binnenuit te verzorgen en te voorzien van de juiste voedingsstoffen, om zo voldoende ondersteuning te bieden bij het verminderen of voorkomen van acné.

De spijsvertering

Een sterke spijsvertering is cruciaal voor de gezondheid en is ook van belang bij huidproblemen [3]. Wanneer de spijsverteringsorganen optimaal werken, zorgen zij ervoor dat voedingsstoffen via de darmwand worden opgenomen en zo de bloedbaan bereiken. De bloedcirculatie voorziet alle organen en systemen van voedingsstoffen en energie en deze bereiken zo ook de huid.

Door ongezonde voeding, stress, antibiotica of infecties raakt de spijsvertering uit balans en worden de voedingsstoffen minder goed opgenomen. De conditie van de darmflora gaat zo achteruit; er kunnen gifstoffen en ontstekingsbevorderende stoffen ontstaan in de darmen. Voedingsstoffen voor de opbouw en herstel van de huid zullen minder beschikbaar zijn en afvalstoffen uit de darmen belasten de huid extra en kunnen leiden tot acné en andere huidproblemen.

Adviezen voor een goede spijsvertering

• Eet regelmatig, bij voorkeur 5 tot 6 kleine porties verdeeld over de dag. Neem de tijd om te eten en kauw goed. Vermijd geraffineerde suikers, zetmeel of een overmaat aan zuivelproducten. Kijk kritisch naar het gebruik van geneesmiddelen als antibiotica en maagzuurremmers.
• Indien nodig kan de spijsvertering extra ondersteund worden door te letten op voedselcombinaties. Hierbij wordt eiwitrijk voedsel gescheiden van koolhydraatrijk voedsel binnen dezelfde maaltijd. Eiwitrijke producten als vlees, vis, gevogelte, ei, peulvruchten, tofu en tempeh worden uitsluitend gegeten met groenten en een klein beetje olie/vet. Koolhydraatrijke producten als aardappels, peulvruchten, granen en graanproducten als zilvervliesrijst, gierst en volkorenpasta worden enkel gegeten met groenten en een beetje olie/vet.
• Gebruik geen zuivelproducten (toetjes) of fruit bij of direct na de maaltijd. Eet dit een half uur vóór of 2 uur na de maaltijd. Dit ontlast de spijsvertering en voorkomt verstopping, boeren en gasvorming, vooral bij mensen met een gevoelige spijsvertering.
• Bij de bereiding van de warme maaltijd is het gunstig voor de vertering om te kiezen voor een lichtverteerbare bereidingswijze als stomen, koken, smoren of een ovenbereiding. Gebakken, gebraden, gewokt, gefrituurd en gegrild voedsel is zwaarder verteerbaar.

Kies voor het gebruik van goede vetten

Ook de mate van vetgebruik speelt een rol bij de vertering. Teveel vetgebruik vormt een belasting voor de spijsvertering, ook bij het gebruik van goede vetten. Manieren om goede vetten toe te passen zijn onder andere:

• Eet dagelijks 2 eetlepels ongezouten, ongebrande noten of zaden
• Eet 2x per week een portie vette vis als haring, makreel, sardine of zalm
• Gebruik 1 eetlepel koudgeperste kokosolie voor de bereiding van de warme maaltijd
• Sprenkel 1 eetlepel extra vierge olijfolie (onverhit) over groenten
• Sprenkel 1 theelepel koudgeperste lijnzaadolie over groenten, salade of door de pap/yoghurt
• Kies mager, biologisch vlees en wees matig met kaas en volle zuivelproducten

Specifieke voedingsmiddelen zijn extra versterkend voor de spijsvertering

Hiertoe behoren onder andere:

• Kruidenthee van munt, venkel, anijs, citroenmelisse, steranijs, gember of vatathee (ayurvedische thee)
• Kruiden en specerijen bij de maaltijd als zwarte peper, knoflook, gember, kardemom, rozemarijn, bieslook, peterselie, Italiaanse en Provençaalse kruiden
• Zoete groenten als wortel, venkel, pompoen en doperwt
• Zilvervliesrijst, gierst en quinoa
• Goed gare peulvruchten (let op bij veel gasvorming)

Prebiotica (essentiële suikers) nodig voor de groei van microbiotica

Het gebruik van prebiotica (essentiële suikers) is nodig voor de groei van microbiotica (goede darmbacteriën) en bevordert de heling van het darmslijmvlies. Het stimuleert de productie van darmslijm en remt schadelijke micro-organismen als candida albicans. Essentiële suikers komen van nature voor in diverse groenten, fruit, granen, noten, zeewier, peulvruchten en bonen.

Indien nodig kunnen de spijsverering en de darmflora extra ondersteund worden met microbiotica. Dit kan raadzaam zijn bij langdurig of veelvuldig gebruik van antibiotica (veelal voorgeschreven bij acné), het gebruik van maagzuurremmers, gevoelig zijn voor schimmelinfecties, last hebben van veel winderigheid, boeren en een opgeblazen gevoel of bij het hebben van een afwijkende stoelgang; onregelmatige stoelgang, te harde of zachte of ongevormde ontlasting.

Er zijn veel soorten microbiotica (onder de naam probiotica) op de markt. Let voor het beste effect bij gebruik op de kwaliteit van het product, de soort en hoeveelheid stammen en bacteriën. Laat u adviseren door een ervaren therapeut of natuurdiëtist.

Dagelijks voedingsmiddelen eten met een natuurlijke antibiotische werking is een effectieve manier om de acné-veroorzakende bacterie Proprionbacterium acnes te weren. Antibacteriële voedingsmiddelen zijn knoflook, extra vierge olijfolie, koudgeperste kokosolie, mierikswortel, wasabi, gember, geelwortel (kurkuma), oregano en tijm.

De lever

De lever met zijn vele functies, speelt ook een rol bij een goede conditie van de huid [3]. Hij beschermt het hele lichaam tegen de schadelijke effecten van gifstoffen uit voeding, roken, medicijnen, de darmen, het milieu en cosmetica en door stress. Een andere belangrijke taak van de lever is het reguleren van de mannelijke en vrouwelijke hormoonhuishouding.

Met een dagelijkse inname van minimaal 500 gram verse, biologische groenten is de lever, en dus ook de huid, enorm geholpen. Biologische groenten zijn rijk aan ondersteunende vitamines, mineralen en bio-actieve stoffen als bioflavonoïden en arm aan resten van bestrijdingsmiddelen.

Varieer ruim in kleur bij het kiezen van groenten, gezien het feit dat elke kleur verschillende voedingsstoffen bevat. Bittere groenten hebben een sterk herstellende werking op de lever [3]. De afgifte van gal en maagzuur wordt gestimuleerd door bitterstoffen en is daarom gunstig voor de vertering van eiwitten, vetten en de stoelgang.

Factoren die de leverenergie verzwakken:

– Gebruik van medicatie zoals de pil, pijnstillers, corticosteroïden en te veel of een slechte kwaliteit supplementen
– Te veel alcohol, cola, energiedranken, zwarte thee, chocolade, gebakken gerechten, kunstmatige toevoegingen, kleurstoffen, smaakversterkers en kunstmatige zoetmiddelen
– Gebruik van cosmetica met belastende synthetische stoffen als parabenen en verpakkingen met weekmakers als bisfenol A
– Een disbalans in de darmflora
– Het opkroppen en niet uiten van boosheid, agressie en frustratie

Specifieke voedingsmiddelen die de lever goed doen, zijn groenten en fruit met een groene kleur en een bittere, of zure smaak. Voorbeelden hiervan zijn broccoli, andijvie, sla, paksoi, doperwten, sperziebonen, groene linzen, kiemgroenten, appel, aardbei, blauwe bes, braam, bosbes, framboos en citroensap.

De (bij)nieren

Ondersteuning van het lichaam bij het afvoeren van afvalstoffen via de nieren komt vanuit de bijnieren. In tijden van nood beschermen ze het lichaam en helpen ze te herstellen en op te bouwen. De bijnieren zijn t.a.v. de huid betrokken bij het vernieuwen van de huidcellen, wondgenezing en ze beschermen de huid tegen schade door oxidatieve stress. De bijnieren zijn afhankelijk van de spijsvertering en lever voor hun voeding en bescherming. Verzwakte bijnieren kunnen huidinfecties en eczeem verergeren en een vroegtijdige veroudering en verminderde kwaliteit van de huid geven.

Door dagelijks ruim 1 – 1,5 liter water te drinken zijn de nieren (en lever) beter in staat afvalstoffen te verwijderen uit het lichaam. Vermijd producten die roofbouw plegen op de bijnieren. Dit zijn vooral alcohol, groene en zwarte thee, koffie, cola, energiedranken, frisdranken, cacao, chocolade en teveel zout.

Specifieke voedingsmiddelen [3] die de bijnieren voeden zijn: zilvervliesrijst, haver, noten, zaden, peulvruchten, uien, wortelen, pastinaak, vis, zeegroenten, tarwegras, gerstegras, druiven, bosbessen, frambozen, aardbeien, en kruidenthee van brandnetel, kamille, verveine en melisse.

De bijnieren herstellen door rust en ontspanning. Zorg voor voldoende ontspanning en rustmomenten gedurende de dag en zorg voor een goede nachtrust.

De insulinehuishouding en acné

Wanneer de insulinehuishouding verstoord is, vergroot dit het risico op acné. Bloedsuikerschommelingen kunnen worden voorkomen door suiker, zoetmiddelen en producten met geraffineerde suiker te vermijden. Denk aan zoet broodbeleg, frisdranken, koek, snoep, chocolade, toetjes en ijs.

Gebruik uitsluitend volkorenproducten en vermijd witmeelproducten als witbrood, witte rijst en witte pasta. Kies voor producten met een lage glycemische index, zoals roggebrood, havervlokken, gerstvlokken, quinoa, puilvruchten, noten en zaden. Hoeveel insuline nodig is om koolhydraten uit een voedingsmiddel te verteren, wordt aangeduid met de glycemische index. Hoe lager de index, hoe minder insuline nodig is – hoe gunstiger voor de insulinehuishouding en de huid.

Vitamine A, zink en essentiële vetzuren; essentieel bij acné

Meer aandacht in de voeding voor producten rijk aan vitamine A, zink en essentiële vetzuren is verstandig bij acné; gezonde aanmaak van huidcellen wordt gereguleerd door vitamine A en vermindert de aanmaak van talg en keratine.

Zink is ontstekingsremmend, bevordert huidherstel en reduceert de omzetting van testosteron in het hormoon DHT. Dit hormoon heeft juist een sterk talgproductie stimulerende werking. Rijke bronnen van vitamine A zijn biologisch orgaanvlees als lever, vette vis, eieren en roomboter. Goede bronnen van zink zijn mager vlees, vis, ei, noten, zaden, peulvruchten en volle graanproducten. Zie bovenstaande tips voor de inname van goede vetten. [3]

Vetzuren tegen ontstekingen

Een dagelijkse suppletie van de vetzuren EPA (1000 mg), DHA (1000 mg) en GLA (400 mg) helpt specifiek acné te verminderen. Dit bleek uit een 10 weken durend onderzoek met 45 deelnemers. Ontstoken en niet-ontstoken acnéletsels verdwenen dankzij suppletie. De ontstekingsremmende immuunfactor interleukine 8 (IL8) daalde ook.

Omega vetzuren spelen een belangrijke rol in ontstekingsprocessen. Een scheve verhouding in te weinig omega-3 inname en teveel omega-6, leidt automatisch tot onbalansen in ontstekingsreacties vanwege hun functioneren als grondstoffen voor immuniteitsfactoren. [2]

Als suppletieadvies worden GLA vetzuren aanbevolen, vanwege de sterke effecten op ontstekingen. Bij acné wordt dit meestal gecombineerd met microbiotica en een antioxidantencomplex, dat zowel vitamine E als het mineraal zink bevat. Voor de huid  en het immuunsysteem is zink een belangrijke anti-oxidant. Doorgaans hebben (jonge) mannen een verhoogde behoefte aan zink vanwege het verlies van zink bij de zaadlozing. [1]

Acné van buitenaf behandelen

Om de huid extra te ondersteunen, kan men haar ook van buitenaf verzorgen voor aanvullend effect. Aloë vera-gel zorgt dat zowel ontstoken als niet ontstoken puistjes sneller verdwijnen wanneer lokaal aangebracht op de aangedane huid. Aloë vera-gel ondersteunt de huidgenezing, houdt de huid gehydrateerd en bevat bioactieve stoffen met een ontstekingsremmende (o.a. salicylzuur) en antimicrobiële werking[4].

Men kan zelf een effectieve en goedkope tonic maken om de huid te reinigen met 1 deel biologische appelciderazijn en 3 delen water. Doe de tonic op een watje en wrijf zachtjes over de huid. Appelciderazijn heeft een antibacteriële werking, is mild exfoliërend wat verhoorning van de huid tegengaat, vernauwt de poriën en herstelt het natuurlijke pH van de huid. Een lotion met zeer heilzame werking, is een aftreksel van kamillebloesem wat men ter verzachting aanbrengt na het reinigen met de appelciderazijn tonic.

Maak een aftreksel van kamillebloesem en gekookt water. Laat het aftreksel afkoelen, zeef het en breng de lotion met een watje op de aangedane huid. Bewaar in een glazen flesje in de koelkast. Kamille is ontstekingsremmend, en zeer verzachtend. Het gaat uitdrogen van de huid tegen en vermindert roodheid. Maak de verzorging compleet door als afsluiting de Aloë vera-gel aan te brengen op de huid.

Lees hier deel 1 of deel 3 van de Voeding voor een gezonde huid reeks.

Bron: www.natuurdietisten.nl/voeding-acne-deel-2
Auteur: Maaike Soetermans, natuurdiëtist (redactielid Natuur Diëtisten Nederland)

Literatuur:

1. De Huid. Jaargang 8 Solgar Times, nr. 2
2. Jung JY, Kwon HH et al. Effect of dietary supplementation with omega-3 fatty acid and gamma-linolenic acid on acne vulgaris – A randomised, double-blind, controlled trial. Acta Derm Venereol. 2014 Feb 18
3. Natuurlijke voeding voor een gezonde huid. Tanja Visser, maart 2014
4. Saeedi M, Hajheydari Z et al. Effect of Aloe Vera topical gel combined with tretinoin in treament of mild and moderate acne vulgaris: a randomized, double-blind, prospective trial. J Dermatolog Treat. 2013 Jan 22